У
ліпені
1941 г.
у невялікай
в. Задомля Прылепскага сельсавета была
створана падпольная
партыйнакамсамольская група. Яе кіраўніком быў Пётр
Ігнатавіч
Санковіч, які працаваў ветэрынарным урачом у
Прылепах,
а членамі —
дырэктар
Задамлянскай школы
Аляксандр Іванавіч
Мрочак, былая
піянерважатая
гэтай школы
Алімпіяда
Бандарчык, Данііл Манулевіч і іншыя.
Падполынчыкі
мелі радыёпрыёмнік. Хавалі яго ў калодзежы, што быў у
двары Мрочака.
Патрыёты слухалі зводкі Савецкага інфармацыйнага бюро,
перапісвалі
ад рукі паведамленні з Вялікай зямлі і распаўсюджвалі сярод
насельніцтва.
Але
ў жніўні здарылася бяда. У
лапы фашыстаў
трапіў Мрочак. Нічога не
даведаўшыся
ад яго, гітлераўцы расстралялі падпо л
ьшчыка.
Пасля
яго смерці моладзь пакінула Задомлю і стварыла падпольную камсамольскую
арганізацыю ў в. Прылепы. Сакратаром арганізацыі стала
Алімпіяда
Бандарчык,
членамі
—
Вольга
Курыльчык з в.
Каменка, Клава і
Яўген Казлоўскія са Смалявіч, Ніна Гараўская з Крывой Бярозы і іншыя. Збіралася
моладзь
у хаце Бандарчыкаў.
Работы
ў
камсамольцаў было
шмат. Збіралі
і хавалі ў лесе
зброю, якая была так неабходна народным мсціўцам.
Дапамагалі таксама чырвонаармейцам, трапіўшым у
акружэнне, забяспечвалі
іх прадуктамі, адзеннем. Многіх накіроўвалі ў лес
да партызан
атрада, а
пазней брыгады
«Дзядзькі Колі»
і брыгады «Смерць
фашызму»,
з якімі мелі сувязь.
Камсамольцы
ўдзельнічалі і ў дыверсіях. Так,
у 1941 г. яны
спалілі маеты
на гравійных
дарогах Слабада —
Астрашыцкі
Гарадок і Смалявічы —
Лагойск.
На
паўночнай
ускраіне Смалявіч знаходзіўся часовы лагер ваеннапалонных. Брат
і
сястра Казлоўскія дапамагалі вязням чым маглі. Многіх удалося вывесці з лагера і
накіраваць у
партызанскую брыгаду
«Дзядзькі
Колі».
Летам
1942 г. да партызан перайшлі
і члены
падпольнай камсамольскай аргані
зацыі.
Заставацца было
небяспечна: фашысты
напалі
на
іх
след.
У
брыгадзе, як і
ў падполлі, камсамольцы
працягвалі
свае
гераічныя
справы.
Восенню
1942 г.
адправілася ў Мінск на
задание Вольга Курыльчык. Адтуль яна ўжо
не
вярнулася. У 1943 г. загінуў
Жэня Казлоўскі. А
праз год —
Ніна
Гараўская. У
1944 г. у час блакады на возеры Палік
гераічна загінула Клава
Казлоўская.
Падпольную
камсамольскую арганізацыю,
якая была створана ў
Смалявічах у
1942 г.,
узначаліла
сувязная брыгады
«Дзядзькі
Колі»
Аляксандра Бароўская.
Камсамольцы
перапраўлялі
ў лес
ваеннапалонных, збіралі
звесткі аб размяшчэнні варожых войскаў у
Смалявічах,
Мінску і іншых населеных пунктах,
распаўсюджвалі
лістоўкі і газету
«Смерть
фашизму».
Вялікую
работу
праводзілі
падпольшчыкі сярод
моладзі.
Яны
заклікалі
яе
не выконваць загады
фашысцкіх захопнікаў і іх наймітаў, змагацца з ворагам
днём і
ноччу. I
пасля
задушэўных гутарак многія маладыя людзі ішлі ў партызаны. У
лес адправілася
і частка членаў падпольнай
камсамольскай арганізацыі.
Сярод
тых, хто
застаўся ў Смалявічах, была
Саша Бароўская.
У
цяжкіх
умовах, калі на
кожным кроку чакае небяспека,
яна
паранейшаму трымала сувязь з партызанамі.
Але
не ўбераглася
Саша.
Восенню 1943 г.
яна трапіла ў рукі фашыстаў. Усё здарылася
неяк
нечакана. Разам
з начальнікам
асобага аддзела брыгады
«Дзядзькі
Колі»
Уладзімірам
Рудаком і некалькімі партызанамі Бароўская накіравалася на
сустрэчу
з групай нямецкіх салдат, якія, па іх словах,
ненавідзелі
фашызм і не
хацелі
ваяваць супраць савецкага народа.
Аднак гэта
было
не што іншае,
як
удала замаскіраваная
правакацыя. Калі
партызаны пад'ехалі да
месца сустрэчы, фашысты з засады адкрылі
па
іх
агонь.
Рудак і
астатнія загінулі, а
Бароўскую
схапілі.
У
гестапа Сашу доўга
катавалі. Усё
хацелі
даведацца, дзе знаходзяцца партызаны,
каго
з сувязных яна
ведае. Але мужная
патрыётка нікога не
выдала. Пасля доўгіх
здзекаў і катаванняў фашысты расстралялі яе.
Нягледзячы
на
цяжкія
страты,
камсамольцы
працягвалі сваю
дзейнасць.
У
канторы на чыгуначнай станцыі
Смалявічы працавала камсамолка Марыя Шарамет. Дзяўчына мела
дачыненне да дакументаў,
па якіх выдаваліся прадукты з нямецкіх складоў.
Праз сувязную брыгады «Смерць
фашызму»
Наталлю Казак,
якая, дарэчы, узначальвала Емяльянаўскую
падпольную
камсамольскую арганізацыю, партызаны ўстанавілі сувязь з Марыяй Шарамет. Па
дакументах, якія ўмела падбірала Марыя,
партызаны двойчы
—
у снежні
1943 г.
і ў студзені 1944 г.
—
атрымалі
прадукты
з варожых складоў.
Аперацыю
партызаны
правялі
паспяхова. Але
фашысты даведаліся,
якую ролю адыграла ў гісторыі з прадуктамі дзяўчына з канторы.
Марыю і
ўсю яе сям'ю (яны жылі ў в. Уборкі) гітлераўцы расстралялі.
|